Drie rondes: continuïteit in de praktijk

In de scopingsessie van 24 april 2025 zochten we naar kwetsbaarheden, dilemma’s en uitdagingen. Hoe kunnen we een ontregeling zo kort mogelijk houden? Wat heeft prioriteit en moet als eerste weer functioneren? Het begint met denken en praten, maar uiteindelijk zijn concrete initiatieven nodig.

In drie vragenrondes zochten we naar antwoorden. De briefing voor deze rondes vind je in de presentatie.

Ronde 1
Ons gedeelde begrip van continuïteit van de maatschappij

Mondiale megatrends beïnvloeden onze weerbaarheid: hyperconnectiviteit, schaarste, polarisatie, digitalisering, vervagende grenzen klimaatverandering en zelfs desinformatie. Hoe kunnen we de maatschappelijke weerbaarheid tegen deze bedreigingen opbouwen?

In de eerste ronde hebben we met elkaar het gesprek gevoerd over het prioriteren van diensten en het vaststellen van gedeelde onderliggende waarden. Hiervoor kregen de aanwezigen, verdeeld over vijf groepen, een theoretische vraag gesteld: Je bent premier van Nederland en er is een enorme maatschappelijke verstoring. Letterlijk alles is verstoord. Welke dienst herstel je als eerste en waarom?

Als eerste beeld kwam naar voren dat onder andere water en voedsel, energievoorziening en telecommunicatie als belangrijk worden gezien. De dienst ‘telecommunicatie’ kreeg bij een aantal groepjes de hoogste prioriteit. Maar met de kanttekening dat het beter is om diverse diensten al vooraf in de maatschappij te organiseren. Denk aan noodpakketten, watervoorraden.

Ronde 2
Wat zijn de kritieke maatschappelijke diensten?

Deze vragenronde bouwde voort op de eerste, waarbij de maatschappelijke diensten geprioriteerd werden geprioriteerd op basis van de impact van verstoring en de tijd waarin de impact zich voordoet. Welke diensten mogen helemaal niet uitvallen? Welke kunnen tijdelijk ontbreken?

Dit leverde waardevolle gesprekken op waarbij grofweg een eerste splitsing tussen tijdskritieke diensten (zoals water en voedsel, energievoorziening, telecommunicatie, gezondheidszorg) en niet tijdskritieke diensten (zoals onderwijs) duidelijk werd.

Diverse punten kwamen hierbij naar voren:

• Sommige deelnemers vonden deze ronde te hoog over, te theoretisch en moeilijk uitvoerbaar zonder context en scenario.
• Maatschappelijke diensten staan niet volledig los van elkaar, alles is met elkaar verbonden: de gezondheidszorg kan bijvoorbeeld niet zonder telecommunicatie, energie en vervoer.
• Waarom zou je een prioriteit in die zaken willen aanbrengen? Het is allemaal nodig. Het is hierbij belangrijk om onderscheid te maken tussen ‘belangrijk’ en ‘tijdskritiek’. Prioritering gebeurt niet op basis van de belangrijkheid van de diensten, maar op basis van de tijd waarin de impact van uitval van een dienst zich voordoet.
• Binnen één dienst kunnen hierin ook gradaties bestaan. Zo moeten operatiekamers direct weer beschikbaar zijn, terwijl de polikliniek wat langer kan wachten. En mensen moeten snel weer kunnen bellen, maar 5G-internet is niet meteen nodig.

Ronde 3
Ideeën

Hoe kunnen we gezamenlijk de continuïteit van de maatschappij vergroten? Wat kan er op organisatieniveau en wat kan ik persoonlijk doen? In de vragenronde kwamen interessante ideeën naar boven. Een bloemlezing:

• Bouw mentale weerbaarheid op. Bereid je er persoonlijk op voor dat ook het mis kan gaan. Bespreek het ook met je naasten. En bedenk wat je dan moet of kunt doen.
• Blijf gezond! Dat voorkomt heel veel problemen.
• Deel kennis, geef elkaar tips. Weet je bijvoorbeeld hoe waterfilters werken? Vertel het dat aan anderen.
• Organisaties kunnen vooraf goede afspraken maken. Dat geldt óók tussen bedrijven en overheid. Want er is veel capaciteit en kennis aanwezig in de maatschappij, maar die is nu niet gestructureerd.
• Er zijn talloze vrijwilligers in Nederland, maar er geen landelijke structuur als het gaat om afspraken met veiligheidsregio’s. Zoek eventueel inspiratie uit de vroegere BB-organisatie, waarin meer dan 10% van de Nederlandse vrijwilligers geregistreerd, beschikbaar en vindbaar was.
• Stel online gratis opleidingen beschikbaar op het gebied van crisismanagement en rampenbestrijding. Koppel die bijvoorbeeld aan bedrijfshulpverlening. Ook omdat dan alle partijen, privaat en publiek, een uniforme crisisaanpak kunnen hanteren.