Welzijn tijdens een crisis draait om voorbereiden en samenwerken. Dat is niet iets nieuws, ons crisisbeheersingsdenken is er al op ingericht. Maar de huidige tijd dwingt ons tot een opgejaagd gevoel. De samenwerking tussen organisaties in onze maatschappij is nog onvoldoende. Een flinke inhaalslag is nodig. 

Tegelijkertijd verandert ons denken over de juiste aanpak bij een landelijke stroomstoring, een overstroming, een oorlog. De grens tussen civiel en militair verdwijnt: Defensie is er voor de samenleving, maar ook andersom. De Catalogus Nationale Operaties is hiervan een goed voorbeeld.

Hoewel welzijn en mentaal welbevinden ook al in de acute fase van belang is, draait het in deze sessie om de nafase, om het herstel ná een grote crisis. Dit vergt een vorm van georganiseerdheid. In deze scopingsessie probeerden we te bepalen wát er georganiseerd moet worden en welke dilemma’s en kansen hierbij een rol kunnen spelen.

Inzichten uit deze scopingsessie

• Een groot deel van de bevolking is behoorlijk zelfredzaam. Hun welzijn in een crisis is min of meer gegarandeerd, omdat ze zélf hulp kunnen zoeken in hun directe sociale omgeving. De enige voorwaarde is dat de (sociale) infrastructuur voor deze mensen op orde blijft of snel weer op orde is, zodat zij – evt met enige ondersteuning - kunnen voorzien in hun eigen basisbehoeften. Daarnaast is het wel belangrijk om zicht te houden op deze groep voor als iets in hun zelfredzaamheid verandert.
• Een klein deel van de bevolking is niet of verminderd zelfredzaam, om uiteenlopende redenen. Het is belangrijk om de (schaarse) capaciteiten in te zetten voor deze groep.
• Het moment waarop moet worden ingezet na de ramp of crisis is bepalend voor wat er nodig is. Ondersteuning is geen statisch gegeven, in iedere fase van een ramp of crisis zijn de behoeften anders en om daarop goed aan te sluiten is het van belang om deze behoeften te blijven monitoren.  

Kansen

• Een éénloketfunctie of één centraal ‘crisisloket’ waar mensen fysiek of telefonisch terecht kunnen zou een enorm verschil maken voor alle doelgroepen.
• De groep met zelfredzamen kunnen ook worden ingezet worden om anderen te helpen Het is zinvol om deze groep nu al te wijzen op de dingen die ze kunnen doen om de sociale structuren hiervoor op te bouwen.
• Een crisis kan ook een kans bieden (voor zingeving, een rol of baan, een dak boven het hoofd) voor mensen, die in een ‘normale situatie’ in een kwetsbare positie zitten.
• Door ervoor te zorgen dat de infrastructuur om de grote groep zelfredzamen heen snel weer op orde is en deze groep basisondersteuning te bieden, kunnen zij (weer) zelf voorzien in hun basisbehoeften en blijven zij zelfredzaam. Daarmee is een hele grote groep Nederlanders al geholpen en kan de specifieke en specialistische ondersteuning worden gericht op de groep kwetsbare, verminderd zelfredzamen.

Belemmeringen

• Voor het bevorderen van zelfredzaamheid kunnen bestaande structuren worden gebruikt, daarbij is het van belang om duidelijkheid te creëren over rollen en verantwoordelijkheden en de afstemming tussen de verschillende structuren.
• Er zijn veel verschillen in gebruik van jargon en inzicht in wat nodig is om welzijn te bevorderen afhankelijk van de scope van ‘welzijn’ en ‘nafase’. Het is van belang om hierin te streven naar eenduidigheid om verwarring te voorkomen en ervoor te zorgen dat de (bestaande) processen elkaar kunnen versterken.

Dilemma's

Bij de groep kwetsbare en verminderd zelfredzame personen is de vraag wat is de consequentie van de crisis voor deze personen? Welke problemen waren er al en welke komen erbij? Wie heeft of krijgt deze mensen in beeld tijdens de crisis en wie is verantwoordelijk voor hulp?