Nog dit jaar start een pilot met vijftig locaties in alle 25 veiligheidsregio’s, zo is de bedoeling. Naast een centrale commandopost in de brandweerkazerne worden er ook op zeer lokaal niveau uitvalsbases aangewezen.„Dat zijn de plekken die mensen goed kennen. Een voetbalvereniging, het buurthuis of het stemlokaal”, geeft Jaap Donker , algemeen directeur veiligheidsregio Utrecht aan. Hij is tevens op uitvoerend niveau de landelijke kartrekker als het gaat om weerbaarheid en dus ook voor de beoogde noodsteunpunten.
„We zien een toenemende dreiging en niet alleen op geopolitiek niveau. Ook de kans op een grote stroomuitval is zeer reëel en cyberaanvallen zorgen nu al regelmatig voor een ontwrichtende werking. We moeten ons daarop voorbereiden”, benadrukt hij.
’Weerbaar worden tegen uitval van stroom of water’
„We gaan onderzoeken in hoeverre noodsteunpunten kunnen helpen bij het weerbaar worden tegen bijvoorbeeld langdurige uitval van stroom of water”, stelt Marianne Schuurmans, vanuit het Veiligheidsberaad de verantwoordelijk portefeuillehouder . „Daarom is een voorstel voor een pilot voor noodsteunpunten uitgewerkt waar het Veiligheidsberaad positief tegenover staat. Als we dit landelijk willen uitrollen, dan zijn er veel meer middelen nodig van het Rijk.”
Als voorbeeld noemt Donker de stroomuitval in Spanje en Portugal van eind april die een etmaal duurde. „Niemand is omgekomen van de honger . Maar er was wel paniek. Mensen hadden grote behoefte aan informatie. Hoelang duurt dit? Hoe gaat het met mijn dierbaren?Het is dus zaak om een plek te hebben waar mensen terechtkunnen met hun vragen en informatie kunnen vinden als dat via digitale wegen niet meer mogelijk is. Uiteraard nemen we lessen zoals uit Portugal en Spanje mee.”Mensen moesten in de buurt van het Spaanse Cordoba de trein verlaten tijdens de massale stroomuitval.
Er zijn volgens Donker tal van situaties te bedenken waarbij een lokaal steunpunt van groot belang is. Hij geeft aan dat in landen als Oekraïne een goed netwerk bestaat waar mensen terechtkunnen als er bijvoorbeeld een bomaanslag is. „Niet dat dit nu een echte acute dreiging is in Nederland. Maar we hebben daarvan wel geleerd.”
Hij geeft aan dat het vooral belangrijk is dat mensen zelfredzaam zijn voor 72 uur. „We zien gelukkig steeds meer mensen die de urgentie ook voelen. Maar daarnaast moeten we ook nadenken hoe we informatie kunnen delen. Als er geen stroom meer is, dan is er ook geen wifi en vallen veel communicatiemogelijkheden uit. Normale noodlijnen doen het niet meer. We moeten denken aan alternatieven als back-up.
In een pilot die binnenkort van start gaat en in 2026 vol gaat draaien, worden op ongeveer vijftig plekken noodsteunpunten ingericht. Donker: „In ieder van de 25 veiligheidsregio’s zal dat in ieder geval een brandweerkazerne zijn, die als vliegwiel kan dienen voor andere lokale punten. Denk aan een plek waar je informatie kunt krijgen en noodgevallen kunt melden, als dat niet meer gaat via bijvoorbeeld 112.”
’Niet van 0 naar 100 in drie seconden’
Tijdens de proef wordt bekeken waar behoefte aan is. „We gaan oefenen wat er kan gebeuren. En een netwerk opzetten door afspraken te maken met het Rode Kruis en het Leger des Heils”, geeft Donker als voorbeeld. „We kunnen niet van 0 naar 100 in drie seconden, het is belangrijk dat we juist de tijd nemen om dit goed uit te werken.”
Donker geeft aan dat in 2027 een breed netwerk moet zijn uitgerold. „Maar het gaat uiteindelijk om een stuk maatwerk. Het zal verschillen per stad en platteland.”
Er bestaan al initiatieven rondom weerbaarheid
De directeur van de Veiligheidsregio Utrecht weet dat er al enkele initiatieven bestaan rondom weerbaarheid, zoals in Rotterdam en de Utrechtse Heuvelrug. „Daar zijn al simpele afspraken gemaakt met elkaar over wat te doen bij een crisis. Er is geïnventariseerd wie er wonen en welke mensen zorgbehoevend zijn. Alles om elkaar te kunnen helpen.”
Minister Van Weel wil Europese samenwerking voor betere weerbaarheid: ’We zijn allemaal nationaal bezig’
Net als in sommige Scandinavische en Baltische landen krijgen mensen binnenkort ook huis-aan-huis een informatieblad over wat te doen in noodsituaties. „In het najaar, na de verkiezingen, komt een nieuwe campagne. Belangrijkste onderdeel is de informatie die we huis-aan-huis delen. Er staan gegevens in over hoe je je kunt voorbereiden”, laat een woordvoerder van het ministerie van Justitie en Veiligheid nog weten.
Bron: De Telegraaf